Herria

Franco

Gaur egun herri bakar bat bezala ikusten duguna, antzina bi nukleok osatzen zuten, Prango de Yuso eta de Suso izenekoak, baina jada Franco izenarekin agertzen dira 1257ko Jeronimoko Aznarren Gutunean. Erdi Aroaren amaieran elkartu ziren.

Herri garrantzitsua da konderrian. Izan ere, San Esteban elizako arkupeetan, inguru hartako Kapare Zaldunen Batzarra izendatzeko bilerak eta jaiak egiten ziren, eta herri horretako San Roke ermitarekin txandakatzen ziren.

San Esteban eliza elizpera sartzeko lau arku dituen eraikin zabala da. Portada zoragarria eta arkibolta apainduak ikusten uzten ez duen elizpea du. Eta behe-erliebe bitxi batzuk, orietan, Gaztelako Alfontso VIII.ak hatza begian sartzen dio Nafarroako Antso VII.a Azkarrari, beharbada San Joan egunean borrokatu zirela irudikatzeko. Horregatik dago Gaztela eta Leongo armarria beste erliebe batean.

Ihuda ibaia herriaren erditik igarotzen denez konderriko errotarik garrantzitsuenetako bat izan zuten, jada erabiltzen ez dena. Iturri eta garbitoki multzo bitxia ere badu.

Sentitzen dugu. Ez dago hortik igarotzen den ibilbiderik.