XII. mendean sortu zen hiribildu hau, Gaztelaren eta Nafarroaren arteko bandokideen arteko gerren testuinguruan, eta IX. mendetik existitzen zen herri baten gainean eraiki zuten.

Biztanleriaren forua Antso Jakituna errege nafarrak eman zuen, 1194. urtean Gasteiz sortu zuen berak, Nafarroako erresumarena zelarik. 1453an konderri bihurtu zen Trebiñuko gainerako herriekin batera, eta Arabatik banandu zen.

Harresiz inguratutako herria da, iparraldean dorre biribil bat du eta sarrerako lau ate ere izan zituen, horietatik herriaren iparraldean eta hegoaldean daudenak kontserbatzen dira. Gaztelu bat egon zen herritik oso gertu, IX. mendetik XIV. mendera arte jendea bizi izan zen bertan, eta dorre bakar baten aztarnak besterik ez dira geratzen, uharka eta lubakiarekin batera.

Gordejuelatarren etxea geratzen da, udaletxearen ondoan, fundatzaileen bi busto eta armarriekin.

Jasokundearen elizak bi portada ditu, ondo landutako arkibolta eta kapitelekin, eta elizaren kanpoko aldeko protagonista izateko lehian. Hiru habearte ditu, eta alboetako biak baxuagoak dira. Erdiko nabea giltzarri ederrez apainduta dago. Micaela Portillaren ustez, erretaula nagusia plateresko hispaniarraren interesgarrienetako bat da.